Κάπως έτσι θα μπορούσαμε να αλλάξουμε μια διάσημη φράση ενός φιλοσόφου και αντιπροσώπου της κριτικής θεωρίας της σχολής της Φρανκφούρτης, Max Horkheimer, που το 1939 έγραψε: «Όποιος δεν θέλει να μιλήσει για τον καπιταλισμό θα πρέπει να σιωπά και για τον φασισμό.» (Horkheimer 2005,σ.226)
Τόνισε ότι ο φασισμός δεν είναι μια τυχαία απόκλιση από το σύνηθες ή ένα ελάττωμα της φυσικής συμμαχίας μεταξύ της φιλελεύθερης δημοκρατίας και του καπιταλισμού, αλλά υποβόσκει στην σκιά του αποτελέσματος που προκύπτει από τις αντιθέσεις της παραγωγικής λογικής του καπιταλισμού περιμένοντας την ευκαιρία του. Όταν άτομα και ολόκληρες κοινωνίες ριζοσπαστικοποιούνται επηρεάζονται από πολλούς παράγοντες, όμως, αυτοί συχνά σχετίζονται με την συστημική κρίση της συγκέντρωσης του κεφαλαίου και της οικονομικής ανάπτυξης, που είναι ζωτικής σημασίας για την σταθερότητα του καπιταλισμού.
Όπως ο Horkheimer, που έψαξε για τις συστημικές αιτίες του φασισμού, μπορούμε να σκεφτούμε και άλλα ισάξια σοβαρότητας προβλήματα στον σημερινό κόσμο, όπως η κλιματική αλλαγή ή η αποκαλούμενη «παραγωγή ζώων», που σχετίζεται με αυτήν. Με μια πρώτη ματιά, πολλοί μπορεί να σκεφτούν ότι ο τίτλος αυτού του κειμένου συνδέει δύο τελείως διαφορετικές και μη σχετιζόμενες σφαίρες της ζωής μας. Θα ρίξουμε φως καταργώντας την ορθότητα αυτού του ισχυρισμού και θα θα αποσαφηνίσουμε το αδιέξοδο μεταξύ κεφαλαίου και εκμετάλλευσης ζώων. Αλλά προκειμένου να γίνει αυτό, πρέπει να ξεκινήσουμε από το πολύ αρχαίο παρελθόν.
Εξημέρωση ως Βεβήλωση
Σύμφωνα με πολλούς αρχαιολόγους και ιστορικούς, το πρώτο εξημερωμένο ζώο ήταν ο σκύλος. Κάποιοι ισχυρίζονται ότι αυτό έγινε 15,000 χρόνια πριν, αλλά υπάρχουν και στοιχεία που πάνε ακόμη πιο παλιά. Ο συνηθέστερος τρόπος για να αποκτούν οι άνθρωποι τροφή εκείνη την περίοδο ήταν το κυνήγι κι η συγκομιδή. Αυτό άλλαξε κατά την νεολιθική εποχή, περίπου 10,000 χρόνια πριν. Οι άνθρωποι μετατράπηκαν από κυνηγούς και συλλέκτες, σε αγρότες και εξημέρωσαν πρόβατα, κατσίκες, γουρούνια, αγελάδες ή άλογα για εργασίες, τροφή και υλικά παραγωγής. Παρόλα αυτά, η σχέση μεταξύ ανθρώπου και των άλλων ζώων έχει αλλάξει ριζικά με την εξημέρωση. Δεν ήταν μόνο μια εξημέρωση για συγκεκριμένο σκοπό, για πρώτη φορά, τα ζώα έγιναν ιδιοκτησίες κάποιου ατόμου, που χάρη σε αυτά, είχε την δύναμη να τα ελέγξει, να τα ανταλλάξει και να τα μετατρέψει (σε οτιδήποτε) σύμφωνα με το συμφέρον του. Έτσι, οι φυσικές εξελικτικές δυνάμεις αντικαταστάθηκαν από στοχευμένες δραστηριότητες του ανθρώπου και η ταπεινότητα προς τα υπόλοιπα ζώα σταδιακά άλλαξε σε ανωτερότητα (DeMello 2012,σ.84-87).
Γενικά, υπάρχει η πεποίθηση ότι χωρίς την εξημέρωση, ο ανθρώπινος πολιτισμός δεν θα είχε βιώσει τέτοια ανάπτυξη σήμερα. Τα ζώα, μας έχουν υπηρετήσει ως μια σταθερή πηγή τροφής, ως μέσα μεταφοράς ή εργαλεία δουλειάς, αλλά ήταν και σύντροφοί μας ή μας προστάτευαν. Ο συνδυασμός αυτών των παραγόντων μαζί με άλλους οδήγησαν επίσης στην ανάδειξη των πρώτων εμπορικών κέντρων και πόλεων (DeMello 2012,σ.88). Εκτός από τα οφέλη στον ανθρώπινο πολιτισμό, τέτοια ανάπτυξη ήταν θετική και για το ζωικό βασίλειο. Αυτή η σχέση αναφέρεται και ως μια αμοιβαία επωφελής συνεργασία, ιδιαίτερα για την περίπτωση του «ζωικού κεφαλαίου» – τα ζώα ανταλλάσσουν την ασφάλεια τους από τους θηρευτές και έχουν αρκετή τροφή για όλη την ζωή τους κάτω από συνθήκες αιχμαλωσίας. Ωστόσο, αυτή η λογική δεν έχει ιστορική βάση και κοιτάει το παρελθόν υπό πολύ συγκεκριμένο πρίσμα. Επιπλέον, είναι ιστορία γραμμένη από την πλευρά των ανθρώπων.
Βασισμένος στην δική του ιστορική ανάλυση, ο Αμερικάνος Κοινωνιολόγος David Νibert κατέληξε σε εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα για την εξημέρωση των ζώων. Σύμφωνα με αυτόν, η ιδέα της εξημέρωσης ως αμοιβαία συνεργασία είναι ανακριβής. Θεωρεί τις πρακτικές υποδούλωσης που σχετίζονται με την εξημέρωση, ανατάραξη στην ζωή συναισθανόμενων πλασμάτων. Αναφέρεται στην διαδικασία της εξημέρωσης ως διαδικασία βεβήλωσης. Είναι: « … η συστηματική πρακτική βίας στην οποία κοινωνικά ζώα υποδουλώνονται και χειραγωγούνται βιολογικά, που έχει ως αποτέλεσμα στην αντικειμενοποιήση , την υποταγή και την καταπίεσή τους. Μέσω της βεβήλωσης, πολλά είδη ζώων που έζησαν στην Γη για εκατομμύρια χρόνια, συμπεριλαμβανομένων αρκετών μεγάλων Ευρασιατικών θηλαστικών, κατάντησαν αντικείμενα, η ύπαρξη τους ολόκληρη αναγνωρίστηκε μόνο βάσει της εκμετάλλευσής τους ως «ζώα τροφής» ή με αντίστοιχους κοινωνικά κατασκευασμένους ρόλους που αντανακλούσαν ποικίλες μορφές εκμετάλλευσης» (Nibert 2013, σ. 22).
Τέτοια υποτίμηση των ζώων, σύμφωνα με τον Nibert, είχε επίσης αρνητική επίπτωση και στον κόσμο των ανθρώπων. Η απαρχή του ελέγχου πάνω στα ζώα υπέσκαψε την όποια πιθανότητα της δημιουργίας μιας δίκαιας και ειρηνικής κοινωνίας. Πράγματι, η ιεραρχική θέση ενάντια στα ζώα και η βία εναντίον τους συχνά μεταμορφώθηκε σε βία μεταξύ των ανθρώπων. Η εκβιομηχανοποίηση των ζώων, εξαπλώθηκε και στους ανθρώπους με φαινόμενα όπως το δουλεμπόριο, ο αποικισμός, ή ως στιγματισμός όλων των «άλλων» -γυναικών, ανθρώπων διαφορετικής φυλής, σωματικής ή πνευματικής αναπηρίας. Όμως, δεν μπορούμε να εξηγήσουμε επαρκώς την σταδιακή συστηματική καταπίεση των ανθρώπων και των άλλων ζώων χωρίς να αναφερθούμε στην κοινωνικές σχέσεις που οδήγησαν σε αυτήν την κατάσταση. Η θεσμοθέτηση της καταπίεσης συχνά έχει συνδεθεί με τα υλιστικά ενδιαφέροντα της ελίτ, η οποία έχει συνεργάτες το κράτος με τους αντιπρόσωπούς του και τις ιδεολογικές νόρμες.
Τα ζώα και ιδιαίτερα όσα χρησιμοποιούμε για εργασία και τροφή, δεν πέρναγαν ποτέ καλά στις ανθρώπινες κοινωνίες. Ένα χρονικό που θα έλεγε την ιστορία από την δική τους πλευρά θα ήταν πολύ διαφορετικό από την ιστορία που έχουν γράψει οι άνθρωποι. Σε αυτό το φανταστικό χρονικό της ιστορίας των ζώων, δυο στιγμές θα ξεχώριζαν ιδιαίτερα. Η πρώτη θα ήταν η εξημέρωση ως μια περίοδος στέρησης της εξελικτικής ελευθερίας σε χιλιάδες είδη ζώων. Η δεύτερη μελανή στιγμή σε αυτήν την ιστορία θα σηματοδοτούσε μια περίοδο γύρω στον 18ο και 19ο αιώνα. Ο πόνος τους εντάθηκε κατά πολύ με την παγκόσμια ανάπτυξη του καπιταλιστικού και βιομηχανικού τρόπου παραγωγής φαγητού.
To κεφάλαιο ως δολοφονία
Ενώ η εξημέρωση βεβήλωσε τα ζώα, το κεφάλαιο αποστράγγισε ότι είχε απομείνει από τις ζωές τους. Όπως ανέφερε ο Μαρξ: “… το κεφάλαιο στάζει από το κεφάλι ως τα πόδια, από κάθε πόρο, με αίμα και βρωμιά” (Μάρξ 1985, σ. 627). Για να υπάρχει το κεφάλαιο ως κεφάλαιο, πρέπει να αυξάνεται και να αναπτύσσεται συνεχώς. Ο στόχος του δεν είναι να καλύπτει ανάγκες, αλλά να δημιουργεί αγαθά προς πώληση στην αγορά με προοπτική κέρδους, ασχέτως των επιπτώσεων του στο φυσικό περιβάλλον και στις ζωές των ανθρώπων και των υπόλοιπων ζώων. Σύμφωνα με μια Καρτεσιανή λογική για τον καπιταλισμό, ένα ζώο σε φάρμα εκτροφής είναι απλά ένα εξάρτημα σε μια μηχανή, ένα άλογο σώμα, προς πώληση, κατανάλωση και κέρδος. Από αυτή τη διαδικασία εμπορευματοποίησης δεν έχει ξεφύγει τίποτα ζωντανό ή νεκρό. Το κάθε ζώο αντικαθιστάται απλά με κάποιο άλλο ανώνυμο ζώο. Η αξία και σημασία τους καθορίζεται από έναν άκαρδο οικονομικό υπολογισμό.
Οι βιομηχανοποιημένες μέθοδοι παραγωγής φαγητού αναπτύχθηκαν πλήρως τον 20ο αιώνα. Έτσι ένα συγκεκριμένο μοντέλο συλλογής φαγητού πήρε σάρκα και οστά. Οι περισσότεροι άνθρωποι είναι αποσυνδεδεμένοι από την διαδικασία παραγωγής, όπως και από την απευθείας επαφή με τα είδη ζώων που τρώμε. Όμως, για να επιτευχθεί η φτηνή και γρήγορη παραγωγή «ζωικών τροφών», είναι λογικό ότι κάτι άλλο πρέπει να παραμεληθεί και κάπου αλλού να υπάρχει κάποια αρνητική συνέπεια.
Για παράδειγμα, ένα από τα αποτελέσματα είναι η αφύσικα ταχεία ανάπτυξη ζώων που υποστηρίζονται από ορμόνες και αντιβιοτικά, επιπρόσθετα της μικρής σε διάρκεια ζωής τους και της περιορισμένη κίνησής τους. Εξαιτίας του τεχνητού περιβάλλοντος που ζουν, υπάρχει απόλυτος έλεγχος και στον γενετικό τους χειρισμό μέσω της κλωνοποίησης των «πιο παραγωγικών» ζώων. Η ιδέα είναι να διατηρείται το κόστος όσο το δυνατόν πιο χαμηλά ενώ η παραγωγή αυξάνεται. Αυτό το σύστημα δεν μπορεί να «εξανθρωπιστεί» μέσω πρακτικών που βελτιώνουν την διαβίωση των ζώων. Εξακολουθούν να υπολογίζονται ως ιδιοκτησία και προϊόν. Όμως, η εντατική κτηνοτροφία δεν επηρεάζει μόνο τις ζωές των ζώων μέσα σε αυτά τα σκοτεινά κτήρια.
Η βιομηχανία των ζώων έχει ένα συγκεκριμένο μερίδιο στην αύξηση των αερίων του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα, έτσι συνεισφέρει πολύ στην κλιματική αλλαγή (FAO 2006). Τεράστια είναι επίσης και η ρύπανση των υπόγειων υδάτων, όπου διαρρέονται τα ζωικά απόβλητα, όπως και η εντατική χρήση φυσικών πόρων και πολλών παράπλευρων αποτελεσμάτων στην φύση.
Βέβαια, η ορθολογική εξήγηση της παραγωγής και του αυτοματισμού στην εκτροφή και σφαγή των ζώων έχει επιρροή και στους ανθρώπους οι οποίοι εργάζονται στις φάρμες και στα σφαγεία. Οι άνδρες και οι γυναίκες εργαζόμενοι υπόκεινται εξίσου στην μεγιστοποίηση της παραγωγικότητας. Με το άνοιγμα των πρώτων σφαγείων οι εργάτες που εργαζόντουσαν εκεί ήταν κυρίως μετανάστες και από διάφορές κοινωνικά περιθωριοποιημένες ομάδες, οι οποίοι/ες ήταν σε μίζερη κατάσταση και χωρίς την πιθανότητα δημιουργίας συνδικάτων. Με χαμηλά ή χωρίς καθόλου στάνταρ ασφάλειας, συνεχής δουλειά με κοφτερά μηχανήματα, επαφή με μολυσμένα ζώα, με αέρα μολυσμένο με σκόνη και βρώμα – όλα αυτά συνέβαλλαν στο να γίνει η εργασία στην βιομηχανία επεξεργασίας κρέατος μια από τις πιο επικίνδυνες και διανοητικά δύσκολες.
Για πολλούς, ίσως να αποτελεί έκπληξη ότι η γραμμή «διαμελισμού» στα σφαγεία συνέβαλε στην δημιουργία των πρώτων γραμμών συναρμολόγησης. Ο Henry Ford, γνωστός ως ο πρώτος που εισήγαγε τα πρώτα μαζικής παραγωγής αυτοκίνητα, εμπνεύστηκε από το σύστημα ενός σφαγείου στο Σικάγο.
Η εργασία εκεί ήταν χωρισμένη σε διαδοχικά τμήματα, όπου οι εργάτες έκαναν ένα μόνο συγκεκριμένο πράγμα και όπου μηχανές βοηθούσαν στο να σηκώνουν τα βαριά σώματα των ζώων. Πολλές βιομηχανικές καινοτομίες προέρχονται εκεί. Ο ιστορικός Charles Patterson ισχυρίζεται στο βιβλίο του The Eternal Treblinka (2003), ότι οι τεχνικές αυτές, σε συνάρτηση με την συμπάθεια του Ford προς τους ναζί, οδήγησαν έμμεσα στον μαζικό αφανισμό των Εβραίων. Δεν ήταν τυχαίος ο διάσημος ισχυρισμός του Theodor Adorno, φίλος του Horkheimer από το σχολείο της Φρανκφούρτης, ο οποίος είχε επίσης εβραϊκές ρίζες: «Το Άουσβιτς ξεκινάει κάθε φορά που κάποιος κοιτά ένα σφαγείο και σκέφτεται: Είναι μόνο ζώα» (Patterson 2003, σ. 76).
Σε ολόκληρη την ιστορία της ανθρωπότητας, έχει γίνει πρωτόγνωρο το γεγονός ότι το κρέας είναι τόσο συχνό στο μενού όσο είναι από τον 20ο αιώνα κι έπειτα. Πέραν των σοβαρών περιβαλλοντολογικών επιπτώσεων, σχετίζεται άμεσα με την ανάπτυξη των λεγόμενων ασθενειών του πολιτισμού. Όταν ερωτόμαστε γιατί οι άνθρωποι τρώνε τόσο πολύ κρέας, μπαίνουμε σε πειρασμό να απαντήσουμε, εξαιτίας της ανάπτυξης της εκτροφής και κατά συνέπεια της εύκολης διαθεσιμότητας του κρέατος. Όμως, η κτηνοτροφία δεν αναπτύχθηκε επειδή υπήρχε ζήτηση από την κοινωνία για κρέας, γάλα και αυγά. Το αντίθετο, οι φάρμες αυξήθηκαν εξαιτίας της ανάπτυξης των βιομηχανικών τρόπων παραγωγής που προέκυψαν από τον αυτοματισμό, με αποτέλεσμα την δημιουργία τεράστιων κερδών για μια πολύ περιορισμένη ομάδα ανθρώπων. Η βιομηχανία κρέατος και γαλακτοκομικών είναι από τις πιο ισχυρές και επικερδείς στον κόσμο, και επιδοτείται με υπέρογκα ποσά από τα κράτη. Ως αποτέλεσμα, υπάρχει ο φόβος να μην χαθεί αυτή η θέση ισχύος. Τα κέρδη των παραγωγών εξαρτώνται από το αν ο κόσμος καταναλώνει όσα παράγουν. Οπότε τα τεράστια κέρδη αυτών των εταιρειών χρησιμοποιούνται για να επηρεάσουν τις συνήθειες των καταναλωτών μέσω διαφημίσεων και άσκηση πιέσεων από πολιτικούς. Στην συνέχεια, έμμεσα και άμεσα οι εταιρείες χρηματοδοτούν έρευνες και την ανάπτυξη μεθόδων για περισσότερη οικονομική εκμετάλλευση.
Η ανθρωπολόγος Barbara Noske επικεντρώθηκε στην μακρά εξέλιξη αυτών των σχέσεων και πρακτικών και παρουσίασε το συμπέρασμά της που αποκάλεσε το σύμπλεγμα ζώων-βιομηχανίας, το οποίο στην συνέχεια αναπτύχθηκε από τον Richard Twine (Twine 2012 σ. 15). Τόνισαν το θέμα της χρήσης ζώων για τροφή όχι μόνο ως ηθικό, αλλά ως ένα ευρύτερο κομμάτι του μηχανισμού που σχετίζεται με τον καπιταλισμό, που επιτρέπει την μαζική δολοφονία και την κανονικοποίηση. Η σημερινή κατάσταση του “ζωικού αποθέματος” και άλλων ζώων υπάρχει κυρίως λόγω των οικονομικών και ενεργειακών συμφερόντων των συντελεστών της αγοράς. Εκτός από τις εκμεταλλεύσεις, συμμετέχουν αγρότες, καλλιεργητές, ιδιοκτήτες σφαγείων, fast food, διάφοροι χρηματοπιστωτικοί οργανισμοί, εκπρόσωποι συμφερόντων και κυβερνήσεις.. Μαζί αποτελούν ένα ισχυρό δίκτυο που ενδιαφέρεται για την αύξηση της κατανάλωσης κρέατος για τροφή. Βέβαια, αυτό δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν και άλλοι παράγοντες εξίσου σημαντικοί, αλλά η αρχή για την συσσώρευση κεφαλαίου είναι ενοποιητική και ελέγχεται στο παρασκήνιο.
Ο κύκλος ζωής και θανάτου στην βιομηχανική κτηνοτροφία είναι μια μεταφορά του κύκλου της συγκέντρωσης του κεφαλαίου. Μια αγελάδα γεννιέται μόνο για να επιφέρει κέρδος στον ιδιοκτήτη της. Μετά απομυζείται σε σημείο που δεν έχει μεγαλύτερη αξία από το κόστος για να την κρατήσουν ζωντανή. Τότε έρχεται ο θάνατος. Εν τω μεταξύ, η αγελάδα γονιμοποιήθηκε τεχνητά αρκετές φορές και έδωσε ζωή σε ένα ακόμη γρανάζι της μηχανής. Αυτή είναι η καθημερινή πραγματικότητα για δισεκατομμύρια ζώα και θα συνεχιστεί μέχρι η λογική της συσσώρευσης κεφαλαίου να αντικατασταθεί από την αρχή της ικανοποίησης των αναγκών των ανθρώπινων και των μη ανθρώπινων ζώων ταυτόχρονα.
Κατα(στροφή) ως αναγέννηση
Η βιομηχανική εκτροφή δεν εμφανίστηκε από το πουθενά. Η ιστορία της βαναυσότητάς της συνδέεται με την ιστορία της εξημέρωσης ή με την διαδικασία της βεβήλωσης των ζώων και έχει ενταθεί με την παγκόσμια ανάπτυξη της εμπορικής μορφής παραγωγής. Δεν είναι όλες οι κακοποιήσεις που υφίστανται τα ζώα αποτέλεσμα της πίεσης του κεφαλαίου, αλλά οι δραστηριότητες γύρω από το κεφάλαιο είχαν πάντα ακραίες συνέπειες στα ζώα μέσα και έξω από τις φάρμες. Η κανονικοποίηση της αντίληψης ότι τα ζώα είναι πόροι για τις ανθρώπινες ανάγκες είναι, από την φύση της, ευρέως διαδεδομένη στον καπιταλισμό. Χωρίς αμφιβολία ένα μεγάλο ηθικό πρόβλημα, αλλά ανεξαρτήτως των κοινωνικό-οικονομικών του αιτιών, είναι ένα άλυτο πρόβλημα. Όμως, το να ξεπεράσουμε τον καπιταλισμό από μόνο του δεν είναι επαρκές για να εξαλειφτεί η βιομηχανική κτηνοτροφία. Πρέπει να αντιμετωπιστεί η προφανής ουδετερότητα και η φύση της απόλυτης βιομηχανοποίησης για την παραγωγή των προϊόντων που χρειάζονται για την κάλυψη αναγκών. Είναι επίσης απαραίτητο να αλλάξουμε την σχέση μας με το φαγητό. Ένα σημαντικό κομμάτι αυτής της μεταμόρφωσης είναι να κατανοήσουμε τον ρόλο των ζώων στην επαναστατική διαδικασία ως ισότιμους συναγωνιστές και ως μάρτυρες της καταστροφικής δύναμης του κεφαλαίου.
Η ανάλυση του καπιταλισμού εμβαθύνει στην κατανόηση των σχέσεων που οδήγησαν στην ανάδειξη της βιομηχανικής κτηνοτροφίας και βελτιώνει την κριτική μέσα από πατερναλιστικές φράσεις μέχρι την ριζική μεταμόρφωση μεταξύ των ανθρώπων και των άλλων ζώων. Μόνο ξεπερνώντας την αίσθηση της αποξένωσης των ανθρώπων και του έργου τους, θα ξεπεραστούν οι συστημικές προϋποθέσεις για την υπέρβαση της αποξένωσης των ανθρώπων από την φύση και από τους άλλους κατοίκους της. Με άλλα λόγια, δεν είναι δυνατόν να ξεφορτωθούμε την ανωτερότητα του είδους μας και τις δομημένες δυναμικές της καταπίεσης και της εκμετάλλευσης των ζώων χωρίς να ξεφορτωθούμε την ανωτερότητα του κεφαλαίου πάνω στους ανθρώπους. Επομένως, επιμένω στην καταλληλότητα του τίτλου που επέλεξα για αυτό το κείμενο. Όποιος δεν θέλει να μιλήσει για τον καπιταλισμό (και να τον ξεπεράσει) θα πρέπει να σιωπά και για την εργοστασιακή κτηνοτροφία. Τέλος, ακόμη και ο Horkheimer κατανόησε ότι η χειραφέτηση της κοινωνίας συνδέεται με τα ζώα.
Ίσως τώρα είναι εμφανές γιατί ανέφερα το αδιέξοδο μεταξύ κεφαλαίου και εκμετάλλευσης των ζώων στην εισαγωγή. Ο Μαρξ μίλησε για το κεφάλαιο ως δουλεία, το οποίο, ως βαμπίρ, ζει μόνο ρουφώντας τον μόχθο. Προκειμένου να ζήσει, πρέπει να παρασιτήσει σε άλλους. Η κατα(στροφή) του συστήματος της εμπορευματοποίησης της ζωής είναι μια καλή αρχή για να γράψουμε ένα καινούργιο χρονικό στην ιστορία των ζώων – μια ιστορία χωρίς βιομηχανική κτηνοτροφία. Μετά από την βεβήλωση τους μεταφορικά και κυριολεκτικά και την θανάτωσή τους, μια αναγέννηση θα μπορούσε να συμβεί που θα εξάλειφε το παράσιτο και θα επαναφέρει την ζωή σε όλες της διαστάσεις της παγκόσμιας πλανητικής κοινωνίας. Ο Αμερικάνος κοινωνιολόγος Steven Best επικαλείται αυτήν την άποψη αντιλαμβανόμενος την συσχέτιση των διαφορετικών τύπων καταπίεσης, μια πολιτική για ολική απελευθέρωση (Best 2016, σ. xii). Το όραμα ενός κόσμου, όπου δεν θα υπάρχει η θανάτωση των προλετάριων διαφορετικών φυλών, θρησκευμάτων και ειδών ζώων, είναι (και για λίγο καιρό ακόμη, θα παραμείνει) μια ουτοπία. Ωστόσο, η προσπάθεια για να επιτευχθεί το ιδανικό της ολικής απελευθέρωσης δεν είναι μάταιη.
Patrik Gažo – Πρώτη δημοσίευση στην πλατφόρμα του The Institute of Anxiety- Πράγα, Τσεχία, εδώ.
Μετάφραση: Τίνα Πετριτσοπούλου
*Ο Patrik Gažo κάνει το Διδακτορικό του στο Τμήμα των Περιβαλλοντικών Σπουδών στο πανεπιστήμιο της Masaryk, Brno στην Τσεχία. Η έρευνά του επικεντρώνεται στις αντιφάσεις και στις σχέσεις μεταξύ των συμφερόντων των εργαζομένων και την προστασία του φυσικού περιβάλλοντος.
Πηγές
Sources:
BEST, Steven. Politics of total liberation: revolution for the 21st century. New York: Palgrave Macmillan, 2016. ISBN 978-1-349-50086-4.
DEMELLO, Margo. Animals and society: an introduction to human-animal studies. New York: Columbia University Press, 2012. ISBN 978-0-231-15294-5.
FAO. Livestock’s long shadow [online]. Roma: Food and Agriculture Organization of the United Nations Rome, 2006 [cit. 13. február 2018]. Dostupné z: http://www.fao.org/docrep/010/a0701e/a0701e00.HTM
HORKHEIMER, Max. The Jews and Europe. In: Eduardo MENDIETA, ed. The Frankfurt School on religion: key writings by the major thinkers [online]. New York: Routledge, 2005. s. 225–241. ISBN 978-0-415-96696-2. Dostupné z: https://thecharnelhouse.org/wp-content/uploads/2016/04/max-horkheimer-the-jews-and-europe.pdf
MARX, Karl. Kapitál. Kritika politickej ekonómie. Prvý zväzok. Bratislava: Nakladateľstvo Pravda, 1985
NIBERT, David Alan. Animal oppression and human violence: domesecration, capitalism, and global conflict. New York: Columbia University Press. Critical perspectives on animals: theory, culture, science, and law, 2013. ISBN 978-0-231-15188-7.
PATTERSON, Charles, KAPLAN, Lucy Rosen a FAKTOR, Viktor. Věčná Treblinka: ve vztahu ke zvířatům jsme všichni nacisté. Praha: Práh, 2003. ISBN 80-7252-084-9.
TWINE, Richard. Revealing the ,Animal-Industrial Complexʻ – A Concept & Method for Critical Animal Studies?, Journal for Critical Animal Studies, 2012, roč. 10, č. 1, s. 28.