Όπως κι ο Sir David Attenborough αλλά και πολλοί άλλοι, αναγνωρίζω κι εγώ τον υπερπληθυσμό ως μία από τις σημαντικότερες αιτίες των παγκόσμιων προβλημάτων σήμερα – μαζί με την χρήση των ορυκτών καυσίμων, την υπερκατανάλωση και τον εθισμό μας σε ένα οικονομικό μοντέλο διαρκούς ανάπτυξης. Ωστόσο, όταν το αναφέρω αυτό, συχνά μου απαντούν: «Όχι, όχι. Δεν είναι υπερπληθυσμός. είναι υπερκατανάλωση».
Από την εμπειρία μου, το άτομο που ρίχνει αυτή τη βόμβα συνήθως φεύγει αμέσως, χωρίς να επιτρέπεται περαιτέρω συζήτηση. Συχνά υπάρχει μια υποκείμενη υπόθεση ότι η μείωση του πληθυσμού πρέπει απαραίτητα να περιλαμβάνει ευγονική ή άλλες αποκρουστικές μεθόδους, αλλά δεν είναι έτσι. Και, για κάποιους, η μείωση του πληθυσμού ακούγεται σαν κάτι αδύνατο.
Σίγουρα, η μείωση του υπερπληθυσμού δεν είναι ούτε εύκολη ούτε γρήγορη. Αλλά είναι πολύ πιο εύκολο από το να προσπαθείς να μειώσεις την υπερκατανάλωση. Και, σε κάθε περίπτωση, ο πιο αποτελεσματικός τρόπος για να μειώσει κανείς το προσωπικό του ανθρακικό αποτύπωμα, είναι να κάνει λιγότερα παιδιά (Πηγή γι’ αυτό εδώ).
Μου φαίνεται ότι οι αρνητές του υπερπληθυσμού έχουν μια ιδιαίτερα ανθρωποκεντρική οπτική. Από την εμπειρία μου, οι άνθρωποι που ασχολούνται με τη φύση γενικά αναγνωρίζουν ότι είμαστε υπερπληθείς.
Εξάλειψη της στέρησης
Πολλοί άνθρωποι υποστηρίζουν τον στόχο της εξάλειψης της φτώχειας, αλλά πολύ λίγοι εξετάζουν περαιτέρω το θέμα. Συχνά, δεν ξέρουν καν πώς ορίζεται η φτώχεια.
Η Παγκόσμια Τράπεζα ορίζει τρία επίπεδα φτώχειας, αναφέροντας ότι το 2017: 689 εκατομμύρια άνθρωποι ζούσαν σε συνθήκες ακραίας φτώχειας με λιγότερα από 1,90 δολάρια την ημέρα. 1,8 δισεκατομμύρια ζούσαν με λιγότερα από 3,20 δολάρια την ημέρα και το 43 τοις εκατό του παγκόσμιου πληθυσμού ζούσε με λιγότερα από 5,50 δολάρια την ημέρα. Δηλαδή περίπου 3,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι. Τα 5,50 $ την ημέρα μεταφράζονται σε περίπου 2000 $ ετησίως. Μπορείτε να φανταστείτε να ζείτε έτσι;
Σκεφτείτε ότι η εξάλειψη της στέρησης είναι ένας πολύ πιο αξιόλογος στόχος. Η στέρηση δεν ορίζεται φυσικά, αλλά μπορείτε να είστε εσείς ο κριτής. Η μέση κατανάλωση της Αυστραλίας ανά άτομο είναι 24.147 Αμερικάνικα δολάρια ετησίως. Αυτό δεν είναι στέρηση. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η μέση κατανάλωση είναι σχεδόν το ένα τρίτο αυτής. Θα ήσασταν ευχαριστημένοι με αυτό;
Σύμφωνα με τα δεδομένα του Earth Overshoot καταναλώνουμε αυτήν τη στιγμή 70 % περισσότερο απ’ ό,τι μπορεί να αντέξει η γη. Με άλλα λόγια, για να ζήσει με βιώσιμο τρόπο ο σημερινός πληθυσμός, θα χρειαστεί να καταναλώνουμε κατά μέσο όρο μόλις 4.824 $ ΗΠΑ ετησίως. Θα ήσασταν ευχαριστημένοι με αυτό;
Για να το δούμε αλλιώς: αν όλοι στη Γη είχαν ένα περιβαλλοντικό αποτύπωμα όπως των Αυστραλών, θα καταναλώναμε πέντε φορές τα βιώσιμα όρια του πλανήτη. Ή, για να διατηρήσουμε το βιοτικό επίπεδο της Αυστραλίας παγκοσμίως, θα χρειαζόταν να μειώσουμε τον παγκόσμιο πληθυσμό κατά πέντε συντελεστές – σε περίπου 1,6 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Όπως και να το δεις, δεν μπορείς να εξαλείψεις τη στέρηση και να ζήσεις βιώσιμα αν δεν μειώσεις ουσιαστικά τον παγκόσμιο πληθυσμό.
Οι άνθρωποι συζητούν τι πληθυσμό θα μπορούσε να αντέξει η γη. Αλλά το να του βάλεις μια φιγούρα είναι μια άσκοπη κίνηση αυτή τη στιγμή. Πρέπει να αναγνωρίσουμε την ανάγκη για ουσιαστική μείωση και να συνεχίσουμε με αυτήν. Εάν και όταν είμαστε σε καλό δρόμο, ο κατάλληλος στόχος θα γίνει πολύ πιο ξεκάθαρος. Πώς όμως μπορούμε να μειώσουμε τον πληθυσμό χωρίς να χρησιμοποιούμε απεχθείς μεθόδους;
Έμφαση στον οικογενειακό προγραμματισμό
Ο «οικογενειακός προγραμματισμός» αναφέρεται σε οποιονδήποτε συνδυασμό πολιτιστικά κατάλληλων μέτρων που βοηθούν τις γυναίκες και τα ζευγάρια να προσδιορίζουν υπεύθυνα την τεκνοποίηση. Συγκεκριμένα, τους επιτρέπει να αποφύγουν την εγκυμοσύνη όταν δεν προβλέπεται εγκυμοσύνη. Η αποτελεσματικότητά του ενισχύεται σημαντικά από την επιμόρφωση και την ενδυνάμωση γυναικών και κοριτσιών. Η UNICEF λέει: «Ο οικογενειακός προγραμματισμός θα μπορούσε να αποφέρει περισσότερα οφέλη σε περισσότερους ανθρώπους με λιγότερο κόστος από οποιαδήποτε άλλη μεμονωμένη τεχνολογία που είναι τώρα διαθέσιμη στην ανθρωπότητα».
Όπως υποστήριξε η Sustainable Population Australia (της οποίας είμαι μέλος): «Ο οικογενειακός προγραμματισμός δεν περιλαμβάνει καταναγκαστικά μέτρα «ελέγχου του πληθυσμού». Προγράμματα όπως η πολιτική για το ένα παιδί της Κίνας και οι αναγκαστικές στειρώσεις που συνέβησαν στην Ινδία στα μέσα της δεκαετίας του 1970 έχουν αποδειχθεί τόσο περιττά και αναποτελεσματικά, όσο και ηθικά απεχθή».
Η Γαλλία ανακοίνωσε πρόσφατα ότι θα παρέχει δωρεάν πρόσβαση στην αντισύλληψη σε γυναίκες ηλικίας έως 25 ετών. Πιστεύω ότι όλες οι χώρες πρέπει να κάνουν το ίδιο – και ακόμη και να επεκτείνουν περαιτέρω τέτοιες πρωτοβουλίες ενθαρρύνοντας τους άνδρες να κάνουν βασεκτομή. Θα πρέπει επίσης να αποτελεί σημαντικό μέρος της βοήθειας προς τις αναπτυσσόμενες χώρες. Υπάρχουν πολλοί σπουδαίοι οργανισμοί που εργάζονται σε αυτόν τον χώρο, συμπεριλαμβανομένων των Marie Stopes International, You Before Two και The Oasis Initiative.
Υπεύθυνη αναπαραγωγή
Ο Χάρτης της Γης των Ηνωμένων Εθνών μας προτρέπει όλους: «Υιοθετούμε πρότυπα παραγωγής, κατανάλωσης και αναπαραγωγής που προστατεύουν τις αναγεννητικές ικανότητες της Γης, τα ανθρώπινα δικαιώματα και την ευημερία της κοινότητας, μεταξύ άλλων: Διασφάλιση της καθολικής πρόσβασης στην υγειονομική περίθαλψη που προάγει την αναπαραγωγική υγεία και την υπεύθυνη αναπαραγωγή .»
Τι είναι η «υπεύθυνη αναπαραγωγή»; Ο ΟΗΕ εκτιμά ότι το συνολικό ποσοστό γονιμότητας 2,1 (TFR, total fertility rate) είναι το νεκρό σημείο στο οποίο ο πληθυσμός δεν θα αυξηθεί ούτε θα μειωθεί. Άρα το να έχουμε δύο παιδιά θα ήταν υπεύθυνο αν δεν είχαμε υπερπληθυσμό.
Ο παγκόσμιος πληθυσμός έχει διπλασιαστεί τα τελευταία 48 χρόνια. Ο ΟΗΕ έχει κάνει προβλέψεις πληθυσμού ως το 2100 με βάση τα TFR 2,0, 2,5 και 3,0. Το παγκόσμιο TFR είναι επί του παρόντος περίπου 2,5. Εάν μειωνόταν στο 2,0, ο προβλεπόμενος πληθυσμός θα ήταν περίπου 3,6 δισεκατομμύρια λιγότερος από τον εκτιμώμενο πληθυσμό με βάση ένα TFR 2,5.
Λαμβάνοντας υπόψη αυτά τα στοιχεία, πιστεύω ότι η «υπεύθυνη αναπαραγωγή» σημαίνει ότι δεν πρέπει να κάνει ο κόσμος περισσότερα από ένα παιδιά μέχρι να επιτευχθεί ένας βιώσιμος πληθυσμός. Για να το πετύχουμε αυτό, ως κοινωνία, πρέπει να δημιουργήσουμε το πλαίσιο όπου αυτή η ιδέα μπορεί να γίνει ευρύτερα αποδεκτή.
Ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ Τζούνιορ, ισχυρός υποστηρικτής των υπηρεσιών οικογενειακού προγραμματισμού, είπε το 1966: «Αυτό που λείπει δεν είναι η επαρκής γνώση της λύσης αλλά η καθολική συνείδηση της σοβαρότητας του προβλήματος και η επιμόρφωση των δισεκατομμυρίων που είναι τα θύματά του». Και σήμερα είμαστε 55 χρόνια μετά.
Ο συγγραφέας αυτής της ανάρτησης είναι ο John Steley που έχει πτυχίο οικονομικών και δίπλωμα εκπαιδευτικού, έχοντας εργαστεί στα οικονομικά, την εκπαίδευση και τις δημόσιες υπηρεσίες. Τώρα απολαμβάνει τη ζωή ως συνταξιούχος, κοινωνικός ακτιβιστής, σύντροφος ζωής και φροντιστής/κηδεμόνας σκύλου, αφιερώνοντας μεγάλο μέρος του χρόνου του ερευνώντας θέματα σχετικά με τη βιωσιμότητα. Είναι μέλος του Sustainable Population Australia.
Μετάφραση: Ελίζα Δημητρά