Ο πόνος, που είναι εγγενής στη μαζική παραγωγή κρέατος, δεν δικαιολογείται. Και καθώς η βιομηχανία τεχνητού κρέατος αναπτύσσεται, το τελευταίο επιχείρημα υπέρ της κτηνοτροφίας τώρα πλέον καταρρέει.
Τι θα θεωρούν ως τερατουργήματα οι μελλοντικές γενιές κοιτάζοντας την εποχή μας; Εμείς σκεφτόμαστε τη δουλεία, την καθυπόταξη των γυναικών, τα δικαστικά βασανιστήρια, τη δολοφονία των αιρετικών, τις αυτοκρατορικές κατακτήσεις, τις γενοκτονίες, τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο και την άνοδο του φασισμού και αναρωτιόμαστε πώς μπόρεσαν οι άνθρωποι να μην δουν τη φρίκη αυτών που έκαναν. Ποια τρέλα της δικής μας εποχής θα προκαλεί απέχθεια στους απογόνους μας;
Υπάρχουν πολλές για να διαλέξουμε. Αλλά μία από αυτές, πιστεύω, είναι η μαζική φυλάκιση των ζώων, για να μπορούμε να τρώμε τη σάρκα ή τα αβγά τους ή να πίνουμε το γάλα τους. Ενώ αυτοαποκαλούμαστε λάτρεις των ζώων και δίνουμε απλόχερα την αγάπη μας στους σκύλους και τις γάτες μας, προκαλούμε κτηνώδεις θανάτους σε δισεκατομμύρια ζώα, τα οποία και αυτά νοιώθουν πόνο. Αυτή η υποκρισία είναι τόσο απαίσια που οι μελλοντικές γενιές θα εκπλήσσονται που εμείς δεν καταφέρναμε να τη δούμε.
Η μετάβαση θα συμβεί με τον ερχομό του φτηνού τεχνητού κρέατος. Η τεχνολογική αλλαγή συχνά βοηθά ως καταλύτης στην ηθική αλλαγή. Η συμφωνία των 300 εκατομμυρίων δολαρίων που υπέγραψε η Κίνα τον προηγούμενο μήνα, για να αγοράσει κρέας που έχει παραχθεί σε εργαστήριο σηματοδοτεί την αρχή του τέλους για την κτηνοτροφία. Αλλά δεν θα γίνει γρήγορα: το μεγάλο βασανιστήριο είναι πιθανό να συνεχιστεί για πολλά χρόνια.
Μια λύση, που μας δίνεται από διάσημους σεφ και συγγραφείς μαγειρικής, είναι να διατηρούμε ζώα σε εξωτερικό περιβάλλον: να τρώμε μοσχάρι ή αρνί ελευθέρας βοσκής και όχι battery χοιρινό. Αλλά το μόνο που κάνει αυτή η λύση είναι να ανταλλάσσει τη μια καταστροφή –τη μαζική βαναυσότητα- με την άλλη: τη μαζική καταστροφή. Σχεδόν όλες οι μορφές κτηνοτροφίας προκαλούν περιβαλλοντική ζημιά, αλλά καμία από αυτές δεν προκαλεί περισσότερη ζημιά από το να διατηρείς τα ζώα σε εξωτερικό περιβάλλον. Ο λόγος είναι η ανεπάρκεια. Η βόσκηση δεν είναι απλώς ελαφρώς ανεπαρκής, είναι εκπληκτικά σπάταλη. Η επιφάνεια που χρησιμοποιείται παγκοσμίως για βοσκή είναι περίπου διπλάσια από την επιφάνεια που χρησιμοποιείται για καλλιέργεια σιτηρών, ωστόσο τα ζώα που τρέφονται αποκλειστικά με βοσκή παράγουν μόλις ένα γραμμάριο από τα 81 γρ. πρωτεΐνης που καταναλώνει ένα άτομο ημερησίως.
Μια επιστημονική εργασία στο Science of the Total Environment αναφέρει ότι «η κτηνοτροφική παραγωγή είναι η κυριότερη αιτία απώλειας ενδιαιτημάτων». Τα ζώα που βόσκουν αποτελούν ένα πλήρως αυτοματοποιημένο σύστημα οικολογικής καταστροφής: χρειάζεται μόνο να τα ελευθερώσεις στη γη κι αυτά κάνουν όλα τα υπόλοιπα, τρώνε τα νεαρά φυντάνια των δέντρων και απλοποιούν σύνθετα οικοσυστήματα. Οι ιδιοκτήτες τους αυξάνουν αυτή τη βιαιοπραγία σφάζοντας τους μεγάλους θηρευτές.
«Στην Αγγλία, για παράδειγμα, τα πρόβατα παρέχουν περίπου το 1% στη διατροφή μας από άποψη θερμίδων. Παρόλ’ αυτά καταλαμβάνουν περίπου 4 εκατομμύρια εκτάρια από τα υψίπεδα.» Photograph: Murdo MacLeod for the Guardian
Στην Αγγλία, για παράδειγμα, τα πρόβατα παρέχουν περίπου το 1% στη διατροφή μας από άποψη θερμίδων. Παρόλ’ αυτά καταλαμβάνουν περίπου 4 εκατομμύρια εκτάρια από τα υψίπεδα. Αυτό είναι περίπου αντίστοιχο με όλη την καλλιεργήσιμη γη σ’ αυτή τη χώρα, και περισσότερο από την διπλάσια περιοχή του οικοδομημένου περιβάλλοντος (Πηγή). Το πλούσιο μωσαϊκό του τροπικού δάσους και των άλλων οικοσυστημάτων που κάποτε κάλυπταν τους λόφους μας έχει σβηστεί, η άγρια ζωή έχει μειωθεί σε μια χούφτα ανθεκτικά είδη. Η ζημιά που προκαλείται είναι δυσανάλογη με το κρέας που παράγεται.
Η αντικατάσταση του κρέατος στη διατροφή μας με σόγια μειώνει εντυπωσιακά τη γη που απαιτείται ανά κιλό πρωτεΐνης: κατά 70% στην περίπτωση του κοτόπουλου, κατά 89% στην περίπτωση του χοιρινού και κατά 97% στην περίπτωση του μοσχαριού. Μια μελέτη λέει ότι εάν όλοι υιοθετούσαμε μια φυτοφαγική διατροφή, 15 εκατομμύρια εκτάρια γης στη Βρετανία που τώρα χρησιμοποιούνται για την κτηνοτροφία, θα μπορούσαν να επιστραφούν στη φύση. Εναλλακτικά, αυτή η χώρα θα μπορούσε να ταΐσει 200 εκατομμύρια ανθρώπους. Το τέλος της κτηνοτροφίας θα ήταν η σωτηρία της άγριας ζωής παγκοσμίως, των φυσικών μας θαυμάτων και των υπέροχων οικοσυστημάτων μας.
«Τώρα είναι η ώρα για μια νέα επανάσταση, σχεδόν τόσο προφανή όσο εκείνες οι άλλες μεγάλες αλλαγές: η αλλαγή σε μια φυτοφαγική διατροφή.»
Για ευνόητους λόγους, εκείνοι που διατηρούν ζώα αποκρούουν αυτά τα γεγονότα, χρησιμοποιώντας ένα πανέξυπνο επιχείρημα. Η βοσκή των ζώων, ισχυρίζονται, μπορεί να ρουφήξει τον άνθρακα από την ατμόσφαιρα και να τον αποθηκεύσει στο έδαφος, μειώνοντας ή ακόμη και αντιστρέφοντας την υπερθέρμανση του πλανήτη. Σε μια TED ομιλία την οποία παρακολούθησαν 4 εκατομμύρια άνθρωποι, ο ιδιοκτήτης ράντσου Allan Savory ισχυρίστηκε ότι η δική του «ολιστική» βόσκηση θα μπορούσε να απορροφήσει τόσο άνθρακα που η ατμόσφαιρα παγκοσμίως θα επέστρεφε στα προβιομηχανικά επίπεδα. Η ανικανότητά του, όταν του πήρα συνέντευξη να τεκμηριώσει τους ισχυρισμούς του δεν μείωσε καθόλου τη δημοτικότητά του.
Παρόμοιες δηλώσεις έχουν γίνει και από τον Graham Harvey, αρχισυντάκτη αγροτικών θεμάτων του BBC Radio 4 στη σειρά The Archers – αυτός ισχυρίζεται ότι τα λιβάδια στις Η.Π.Α. θα μπορούσαν να απορροφήσουν όλον τον άνθρακα «που έχει πάει στην ατμόσφαιρα σε ολόκληρο τον πλανήτη από τότε που βιομηχανοποιηθήκαμε» – και ενισχύεται και από την Εκστρατεία υπέρ της Προστασίας της Αγροτικής Αγγλίας. Οργανώσεις αγροτών σε ολόκληρο τον κόσμο προωθούν τώρα αυτή την άποψη με πολύ θόρυβο.
Αυτή την εβδομάδα, μια έρευνα του Food Climate Research Network, η οποία ονομάζεται Grazed and Confused, επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα: μπορεί η διατήρηση ζώων σε εξωτερικό χώρο να προκαλέσει μείωση στο δίκτυο των αερίων θερμοκηπίου; Οι ερευνητές αφιέρωσαν δύο χρόνια ερευνώντας αυτό το θέμα. Παρέθεσαν 300 πηγές. Η απάντησή τους είναι αδιαμφισβήτητη. Όχι.
Είναι αλήθεια, όπως ανακάλυψαν, ότι μερικά συστήματα βόσκησης είναι καλύτερα από άλλα. Κάτω από ορισμένες συνθήκες, τα φυτά που αναπτύσσονται στους βοσκότοπους συγκεντρώνουν άνθρακα στο υπέδαφος, μέσα από την επέκταση του ριζικού τους συστήματος και των πεσμένων φύλλων. Αλλά οι ισχυρισμοί ανθρώπων όπως ο Savory και ο Harvey είναι «επικίνδυνα παραπλανητικοί». Τα στοιχεία που αποδεικνύουν την επιπλέον αποθήκευση άνθρακα μέσα από τα ειδικά συστήματα που προτείνουν αυτοί οι μαχητικοί κτηνοτρόφοι (τα οποία περιγράφονται γενικά ως «ολιστική», «αναγεννητική», “mob” ή ευπροσάρμοστη βόσκηση) είναι αδύναμα και αντικρουόμενα, και δείχνουν ότι αν τελικά υπάρχει κάποια επίδραση, αυτή είναι μικρή.
Το καλύτερο που μπορεί να γίνει, είναι να απομακρυνθεί το 20%-60% των αερίων που προκαλούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου και τα οποία προέρχονται από την κτηνοτροφία. Ακόμα κι αυτό μπορεί να αποτελεί υπερεκτίμηση: μια επιστημονική έρευνα που εκδόθηκε αυτή την εβδομάδα στο journal Carbon Balance and Management υποδηλώνει ότι η ποσότητα μεθανίου (το οποίο είναι ισχυρό αέριο θερμοκηπίου) που παράγουν τα ζώα φάρμας έχει υποτιμηθεί. Σε κάθε περίπτωση, η αποθήκευση άνθρακα στα βοσκοτόπια δεν μπορεί να αντισταθμίσει την κλιματική επίδραση των ίδιων των ζώων, πόσο μάλλον την επίδραση του βιομηχανικού πολιτισμού. Θα ήθελα να δω την ομάδα TED να δημοσιεύει μια προειδοποίηση σχετικά με το βίντεο του Savory, προτού παραπλανηθούν ακόμη περισσότεροι άνθρωποι.
Καθώς και το τελευταίο επιχείρημα καταρρέει, εμείς μένουμε αντιμέτωποι με ένα άβολο γεγονός: η κτηνοτροφία μοιάζει τόσο ασύμβατη με ένα βιώσιμο μέλλον για τους ανθρώπους και τα άλλα είδη, όσο και η βιομηχανία εξόρυξης άνθρακα.
Αυτά τα τεράστια εκτεταμένα βοσκοτόπια, από τα οποία εμείς παίρνουμε τόσα λίγα με τόσο μεγάλο περιβαλλοντικό κόστος, θα ήταν καλύτερο να χρησιμοποιηθούν για αναζωογόνηση : μια μαζική αποκατάσταση της φύσης. Αυτό όχι μόνο θα μπορούσε να βοηθήσει στο να αντιστραφεί η καταστροφική μείωση των ενδιαιτημάτων, της ποικιλομορφίας και της αφθονίας της άγριας ζωής, αλλά τα νέα δάση, οι υγροβιότοποι και οι σαβάνες, είναι πιθανόν να απορροφήσουν πολύ περισσότερο άνθρακα ακόμα κι από τις πιο εξεζητημένες μορφές βόσκησης.
Το τέλος της κτηνοτροφίας μπορεί να είναι δύσκολο να το χωνέψει κανείς. Αλλά είμαστε ανθεκτικό και προσαρμοστικό είδος. Έχουμε περάσει πολλές καταπληκτικές αλλαγές: την υιοθέτηση της καθιστικής ζωής, της γεωργίας, των πόλεων, της βιομηχανίας.
Τώρα είναι η ώρα για μια νέα επανάσταση, σχεδόν τόσο προφανή όσο εκείνες οι άλλες μεγάλες αλλαγές: η αλλαγή σε μια φυτοφαγική διατροφή. Η τεχνολογία βρίσκεται –ανάλογα με το πόσο κοντινή με το κρέας προσέγγιση απαιτείς (Το Quorn μου μοιάζει σχεδόν ίδιο με το κοτόπουλο ή τον κιμά) – εδώ γύρω. Η ηθική αλλαγή συμβαίνει ήδη: ακόμα και σήμερα, υπάρχουν μισό εκατομμύριο βίγκαν στη χώρα του ψητού βοδινού. Είναι ώρα να αφήσουμε τις δικαιολογίες, τα ψευδή στοιχεία και τις λάθος ανέσεις. Είναι ώρα να δούμε τις ηθικές μας επιλογές με τον τρόπο που θα τις βλέπουν οι απόγονοί μας.
Μετάφραση: Σάτυα Κασίμη
Πηγή: The Guardian
• Ο George Monbiot είναι αρθρογράφος της Guardian και το άρθρο αυτό δημοσιεύτηκε επίσης στο προσωπικό ιστολόγιο του αρθρογράφου (με τίτλο “The meat of the matter”) .