Πολλοί συγγραφείς / φιλόσοφοι έχουν αναφέρει πως η σχέση μας με τα ζώα βασίζεται στον σπισιμό (1). Σε αναλογία με τον ρατσισμό και τον σεξισμό, αυτή η έννοια αναφέρεται στην ιδεολογία που θεωρεί ότι οι ζωές και τα συμφέροντα των ζώων μπορούν να παραβλεφθούν απλώς επειδή αποτελούν άτομα άλλων ειδών. Αυτοί οι σκεπτικιστές καταλήγουν ότι ο σπισισμός είναι παράλογος και άδικος, γιατί οι άνθρωποι ΔΕΝ είναι οι μόνοι που βιώνουν συναισθήματα και ότι είναι αναγκαίο να σεβόμαστε τις ζωές και τα συμφέροντα των άλλων συναισθανόμενων όντων που μοιράζονται μαζί μας αυτόν τον πλανήτη. Ο σπισισμός αποτελεί μια ευρέως διαδεδομένη μορφή διάκρισης από την οποία υποφέρουν δισεκατομμύρια ζώα σήμερα.
Όπως εμείς, έτσι και τα μη ανθρώπινα ζώα είναι πλάσματα με συναίσθηση που μπορούν να βιώσουν τον πόνο ή την χαρά ανάλογα με το πως συμπεριφερόμαστε απέναντί τους. Ωστόσο, υποβάλλονται σε βάσανα που δεν θα υποβάλλαμε ποτέ άλλους ανθρώπους. Οι περισσότεροι από εμάς θα συμφωνούσαμε ότι είναι άδικο να κάνουμε κακό σε ανθρώπους με βάση το χρώμα του δέρματός τους ή το φύλο τους. Δεν είναι επίσης άδικο να κάνουμε κακό στα ζώα απλά επειδή ανήκουν σε ένα είδος αντί για ένα άλλο;
Η εκμετάλλευση των ζώων είναι ένα γεγονός της κοινωνίας που είναι διαδεδομένο και απόλυτα άδικο. Πρέπει να καταργηθεί. Στις κοινωνίες μας η σχέση με τα ζώα βασίζεται στο σπισισμό. Σε αναλογία με τον ρατσισμό και το σεξισμό, ο σπισισμός αναφέρεται σε μία ιδεολογία που θεωρεί τις ζωές και τα συμφέροντα των ζώων επουσιώδη απλώς και μόνο επειδή ανήκουν σε διαφορετικό είδος. Ο σπισισμός είναι αστήρικτος επειδή οι άνθρωποι δεν είναι οι μόνοι που έχουν συναισθήματα και άρα πρέπει να σεβόμαστε τις ζωές και τα συμφέροντα των άλλων αισθανόμενων όντων που μοιράζονται τον πλανήτη με εμάς.
Δεν έχει σημασία η νοημοσύνη, ο πόνος έχει.
Δείχνουμε σεβασμό στους άλλους προσπαθώντας να μην τους βλάψουμε, αλλα και βοηθώντας τους όταν μας δίνεται η δυνατότητα αυτή. Πολλοί άνθρωποι δέχονται ως αυτονόητο το γεγονός οτι πρέπει να σεβόμαστε τους σκύλους και τις γάτες, και να μην τους προκαλούμε πόνο ή φόβο. Όμως υπάρχουν και αλλά ζώα τα οποία υποφέρουν εξαιτίας των καθημερινών επιλογών μας.
Δεν θα έπρεπε να τα σεβόμαστε και αυτά εξίσου;
Υπάρχουν άνθρωποι που υποστηρίζουν ότι δεν θα έπρεπε να σεβόμαστε τα ζώα, επειδή είναι λιγότερο έξυπνα απ’ότι είμαστε εμείς.
Όμως υπάρχει κι ένα πλήθος ανθρώπων με περιορισμένες διανοητικές ικανότητες λόγω ασθένειας, ατυχημάτων ή για γενετικούς λόγους και είναι ξεκάθαρο στους περισσότερους από εμάς ότι δεν θα έπρεπε να κάνουμε διακρίσεις ενάντια σε αυτούς τους ανθρώπους ή να τους βλάπτουμε. Μέσω αυτού συμπεράνουμε ότι ο σεβασμός προς ένα άλλο έμβιο όν, δεν συσχετίζεται με την νοημοσύνη ή με το είδος στο οποίο ανήκει, αλλά με το κατά πόσον υποφέρει.
Πριν από έναν αιώνα, υπήρχε η θεωρία ότι τα ζώα δε μπορούν να υποφέρουν. Σήμερα, όχι μόνο είναι ευρέως γνωστό σε όλους ότι τα ζώα υποφέρουν και βιώνουν συναισθήματα, αλλά πολλές ηθολογικές μελέτες έχουν δείξει επίσης πως πολλά έχουν ακόμη και αυτογνωσία (χιμπατζήδες, μπονόμπο, δελφίνια, ελέφαντες, γουρούνια, κοράκια, παπαγάλοι κ.α). Κάποτε, οι άνθρωποι διαχώρισαν τους εαυτούς τους από τα υπόλοιπα ζώα, λόγω της ικανότητάς τους να χρησιμοποιούν εργαλεία, αλλά τώρα γνωρίζουμε ότι πάνω από 100 είδη ζώων χρησιμοποιούν κι αυτά εργαλεία.
Τα ζώα είναι όντα προικισμένα με πνευματική ζωή, επιθυμίες, συμφέροντα και κάθε ένα από αυτά έχει μια ολοκληρωμένη προσωπικότητα. Με άλλα λόγια, είναι μεμονωμένα άτομα. Όμως παρά τις επιστημονικές εξελίξεις, η κοινωνία μας παραμένει σπισιστική και τα χρησιμοποιεί με τον χείριστο τρόπο.
*Χρησιμοποιούνται σαν εργαστηριακό υλικό, ενώ έχουμε διδαχθεί ότι μία κοινωνία πολιτισμένη δεν μπορεί να επιβάλλεται δια του νόμου του ισχυρού.
*Σκοτώνονται σε σφαγεία ή πεθαίνουν από ασφυξία μέσα σε αλιευτικά δίχτυα, ενώ όλος ο κόσμος πιστεύει ότι είναι άδικο να σκοτώνονται ζώα χωρίς λόγο κι η ύπαρξη εκατομμυρίων χορτοφάγων (Vegetarians) και αυστηρά χορτοφάγων (Vegans) αποδεικνύουν τη μη αναγκαιότητα αυτών των πρακτικών. *Θεωρούνται δια του νόμου ιδιοκτησία κι ότι μπορούμε να τα πουλάμε και να τα αγοράζουμε, ενώ είναι ξεκάθαρο ότι τα ζώα δεν αποτελούν αντικείμενα.
Αυτές οι ασυνέπειες δε μπορούν να συνεχίσουν να υφίστανται. Δε μπορούμε να συνεχίσουμε να χαϊδεύουμε σκύλους και γάτες ενώ βυθίζουμε το πηρούνι και το μαχαίρι μας σε ένα κομμάτι που αποτελούσε μέρος ενός άλλου ζώου, παρόμοια ευαίσθητου, το οποίο βίωνε συναισθήματα κι είχε το ίδιο ενδιαφέρον για μια μακροχρόνια και ευτυχισμένη ζωή.
Στο παρελθόν, αδικίες όπως η δουλεία ή οι διακρίσεις κατά των γυναικών έχουν καταργηθεί ή έστω αλλάξει προς το καλύτερο έχοντας ασφαλώς ακόμη πολλά περιθώρια βελτίωσης. Κι αυτές οι ιδέες – όπως ο σπισισμός – ήταν αγκυροβολήμενες στη συλλογική συνείδηση σε σημείο που τις θεωρούσαν αιώνιες αλλά η ιστορία μας έδειξε το αντίθετο.
Και μπορούμε εύκολα να φανταστούμε ότι μια μέρα τα σφαγεία θα θεωρηθούν ακόμη ένα σύμβολο βαρβαρότητας. Γινόμαστε ολοένα και περισσότεροι/ες όσοι/ες καταγγέλλουμε την αδικία προς τα ζώα, κάτι που αποτελεί πλέον μία από τις πιο σημαντικές μάχες της κοινωνίας του αιώνα που διανύουμε.
ΤΙ ΜΠΟΡΟΥΜΕ ΝΑ ΚΑΝΟΥΜΕ;
Μπορούμε να βοηθήσουμε ώστε να αποφευχθεί ο πόνος και ο θάνατος των ζώων αποφασίζοντας να μην υποστηρίζουμε την εκμετάλλευση τους. Μάθε για τον βιγκανισμό και άλλους τρόπους να εναντιωθείς στην εκμετάλλευση των ζώων στην ιστοσελίδα μας.
(1) Για να ενημερωθείτε σχετικά με τις θέσεις διαφορετικών φιλοσόφων (Tom Regan, Gary Francione, Steve Sapontzis, Paola Cavalieri, Peter Singer, Stephen Clark, etc.), επισκεφτείτε τον ιστότοπο : www.cahiers-antispecistes.org
25/8 Παγκόσμια ημέρα κατά του σπισισμού
Το περιεχόμενο αυτής της ανάρτησης είναι συνδυασμός του περιεχομένου των φυλλαδιών της WoDeS και της Animal Ethics.
Μετάφραση από την Αγγλική και την Γαλλική: Αριάνα Ανδρεοπούλου, Ελίζα Δημητρά