Το μετάξι είναι μια ίνα που δημιουργείται από πρωτεΐνες που παράγουν διάφορα έντομα. Αν και η ίνα του μεταξιού μπορεί να παραχθεί από διάφορα είδη εντόμων (μέλισσες, σφήγκες, αράχνες, κ.α.), το μετάξι που πωλείται ως νήμα παράγεται αποκλειστικά από ζώα που αποκαλούμε «μεταξοσκώληκες». Το μετάξι χρησιμοποιείται για πολλά είδη ρούχων όπως γραβάτες, μαντήλια, μπλούζες, πουκάμισα, πιτζάμες, νυχτικά και εσώρουχα.
Στην Ταϊλάνδη, σε αντίθεση με τα εκτρεφόμενα σκουλήκια (Bombycidae), τα άγρια σκουλήκια (Saturniidae) χρησιμοποιούνται και αυτά επίσης για την παραγωγή μεταξιού. Οι ποικιλίες των σκουληκιών που χρησιμοποιούνται για αυτόν τον σκοπό έχουν περάσει διαδικασία επιλογής μέσα στην ιστορία προκειμένου η παραγωγή της μεταξένιας κλωστή τους να είναι όσο το δυνατόν υψηλότερη.1 Την σημερινή εποχή, οι παραγωγοί προσπαθούν να μειώσουν το κόστος δίνοντας ορμόνες και άλλα χημικά στα σκουλήκια. 2 Οι μεταξοσκώληκες χρησιμοποιούνται και για άλλους σκοπούς, ως τροφή σε εκτρεφόμενα ζώα όπως κότες και ψάρια. 3 Σε κάποιες χώρες χρησιμοποιούνται και ως τροφή για ανθρώπους.4
Πως παράγεται το μετάξι
Το μετάξι μπορεί να ληφθεί είτε με το χέρι είτε με μηχανήματα. Πρώτα, τα αυγά τοποθετούνται σε δοχεία με ειδικό χαρτί. Θα παραμείνουν 35 ημέρες κλειστά (συνήθως σε επωαστικούς θαλάμους) και στην συνέχεια τα σκουλήκια ξεκινούν να δημιουργούν γύρω τους το κουκούλι μέχρι να κλειστούν μέσα του. Μετά από αυτό το στάδιο βάζουν τα περισσότερα σκουλήκια σε βραστό νερό ή τα σκοτώνουν με αέριο.
Ένα μικρό ποσοστό των σκουληκιών δεν θανατώνεται αλλά τα αφήνουν να βγουν από τα κουκούλια τους σαν νυχτοπεταλούδες (σκόροι) ώστε να γεννήσουν τα αυγά και να συνεχίζει ο κύκλος της παραγωγής.
Περίπου 6,000 σκουλήκια σκοτώνονται για να κατασκευαστεί ένα κιλό μεταξιού (5) ενώ οι τεράστιες ποσότητες νεκρών χρυσαλίδων επαναχρησιμοποιούνται ως τροφή σε ψάρια στις ιχθυοκαλλιέργειες, σε γουρούνια και μερικές φορές για ανθρώπινη κατανάλωση.
Το μετάξι χρησιμοποιείται συχνά για γραβάτες, μαντήλια και αξεσουάρ. Τα τελευταία χρόνια, το μετάξι άρχισε να χρησιμοποιείται σε προϊόντα υγιεινής και καλλυντικών.
Στην παραγωγή του μεταξιού, χρησιμοποιούνται μόνο οι υγιείς σκόροι. Τα αυγά τους ξεχωρίζονται και ελέγχονται. Τα μη υγιή αυγά καίγονται, ενώ τα υπόλοιπα τοποθετούνται σε ψυχρές αποθήκες έως ότου επωαστούν. Μόλις εκκολαφθούν, κρατούνται κλεισμένα για άλλες επτά ημέρες. Ενώ η φυσική εκκόλαψη συμβαίνει μια φορά τον χρόνο, στις φάρμες μεταξοσκωλήκων επαναλαμβάνεται τρεις φορές τον χρόνο.
Ταΐζουν τους μεταξοσκώληκες φύλλα μουριάς και μεγαλώνουν μέχρι να φτάσουν εννέα εκατοστά αλλάζοντας το δέρμα τους πολλές φορές κατά την διάρκεια αυτής της διαδικασίας το οποίο από γκρι γίνεται στο τέλος ημιδιάφανο ροζ.
Κάποια στιγμή, τα σκουλήκια κουνούν το κεφάλι τους και ξεκινούν να φτιάχνουν το κουκούλι. Για να το κάνουν αυτό φτιάχνουν μια διπλή αλυσίδα ίνας σε σχήμα οκτώ, μέχρι να δημιουργήσουν ένα συμμετρικό τοίχος γύρω τους. Το νήμα που χρησιμοποιούν για να φτιάξουν το κουκούλι λέγεται ινοΐνη ή φιμπροΐνη (και είναι μια μη υδροδιαλυτή πρωτεΐνη). Η κολλώδης ουσία που τα συγκρατεί ενωμένα είναι η σερικίνη (μια υδροδιαλυτή πρωτεΐνη) που εκκρίνεται από τα σκουλήκια και σκληραίνει μόλις έρθει σε επαφή με τον αέρα.
Αν η διαδικασία δεν διακοπεί, η χρυσαλίδα βγαίνει από το κουκούλι ως νυχτοπεταλούδα (σκόρος). Όμως οι παραγωγοί καταστρέφουν την χρυσαλίδα προκειμένου να μην σπάσει το νήμα του μεταξιού. Τα κουκούλια κατηγοριοποιούνται αναλόγως το χρώμα και το μέγεθος τους, ώστε η ποιότητα του τελικού προϊόντος να είναι ομοιόμορφη. Στην συνέχεια τα κουκούλια βυθίζονται σε ζεστό νερό για να αφαιρεθεί η σερικίνη. Με αυτόν τον τρόπο τα νήματα μπορούν να γίνουν κλωστή πιο εύκολα.
Μετάξι αχίμσα
Ένας άλλος τρόπος παραγωγής μεταξιού είναι η μέθοδος αχίμσα που χρησιμοποιούν οι Τζαϊνινστές. Με αυτήν την μέθοδο, το κουκούλι χρησιμοποιείται αφού η νυχτοπεταλούδα έχει βγει ώστε να μην σκοτωθεί. Το υλικό που παράγεται με αυτήν την μέθοδο είναι φτωχής ποιότητας, που μοιάζει με μαλλί. Η ποσότητα μεταξιού αχίμσα που πωλείται είναι πολύ μικρή σε σύγκριση με το σύνολο των πωλήσεων.
Η παραγωγή του μεταξιού αχίμσα δεν είναι χωρίς προβλήματα επειδή και πάλι τα ζώα κρατούνται αιχμάλωτα και βλάπτονται κατά την διαδικασία.
Πηγή: Animal Ethics
Μετάφραση: Τίνα Πετριτσοπούλου
1. Nagaraju, J. (2002) “Application of genetic principles for improving silk Production”, Current Science, 83, pp. 409-414.
2. Chang, C. F.; Murakoshi, S.; Tamura, S. (1972) “Giant cocoon formation in the silkworm, Bombyx moriL. topically treated with methylenedioxyphenyl derivates” Agricultural Biology and Chemistry, 36, pp. 629-694. Akai, H.; Kiguchi, K.; Kobari, Y. & Shibukawa, A. (1981) “Practical utilization of juvenoids for increasing silk production”, Scientific Papers of the Institute of Organic Physical Chemistry, 22, pp. 781-792. Sarangi, S. K. (1988) “Effect of juvenile hormone analogue on the silk gland of the silkworm, Bombyx mori L.”, Sericologia, 28, pp. 553-557.
3. Kiuchi, M. & Tamaki, Y. (1990) “Future of edible insects”, Farming Japan, 24, p. 374L.
4. 4 Hoffman, W. E. (1947) “Insects as human food”, Proceedings of the Entomological Society of Washington, 49, pp. 233-237. Defoliart, G. R. (1995) “Edible insects as minilivestock”, Biodiversity and Conservation, 4, pp. 306-321.
5. 5 University of Illinois at Urbana-Champaign (2006) “Silkworm (Bombyx mori)”, Insects and People, 6 Jan.