Συχνά ακούς άτομα που εμπλέκονται στην οργάνωση “για τα δικαιώματα των ζώων” Αnonymous for the Voiceless (ΑV) να ισχυρίζονται πως η μέθοδος της ΑV που χρησιμοποιούν για να πείσουν τον κόσμο «να γίνει βίγκαν» είναι η πιο αποτελεσματική. Πώς όμως υπολογίζεται αυτό; Οι διοργανωτές της ΑV πραγματοποιούσαν μία καταγραφή στο τέλος κάθε δράσης τους (Cube of Truth – Kύβος της αλήθειας – το όνομα των δράσεών τους στους δρόμους). Αυτή η καταγραφή αποτελούσε μία μέτρηση των συζητήσεων που είχαν οι ακτιβιστές με τα άτομα από το κοινό τα οποία τελικά «πήραν στα σοβαρά τον βιγκανισμό». Ωστόσο, πρόσφατα οι AV κατάργησαν την μέθοδο καταγραφής. Αυτό δεν είναι κάτι κακό, γιατί κάτι τόσο υποκειμενικό όσο μία συζήτηση δεν θα έπρεπε πραγματικά να χρησιμοποιείται ως μονάδα μέτρησης. Eιδικά όταν υπερηφανεύεσαι ότι η μέθοδος σου είναι η αποτελεσματικότερη! Σίγουρα, ανεπίσημες πληροφορίες από τις συζητήσεις οδηγούν σε κάποια ποιοτικά δεδομένα, αλλά αν έχεις ακολουθήσει τους AV ακόμη και για ένα σύντομο χρονικό διάστημα, τότε θα ξέρεις ότι είναι ιδιαίτερα αφοσιωμένοι στους αριθμούς και τις «αποδείξεις».
Σχετικά με την προσπάθεια να πειστεί ο κόσμος να «γίνει βίγκαν», η έρευνα της Vomadlife (2019) δείχνει ότι ο ακτιβισμός στους δρόμους, όπως τα Cubes of Truth, είναι μία από τις πιο αναποτελεσματικές μεθόδους, όταν αναφερόμαστε στο «πρώτο» πράγμα που ωθεί τον κόσμο να «σκεφτεί σοβαρά» να γίνει βίγκαν. Απογοητευτικά αναποτελεσματική, στην πραγματικότητα. Μόνο το 1,4% των βίγκαν συμμετεχόντων στην έρευνα δήλωσαν πως μία «ακτιβιστική δημόσια δράση» στο ήταν το «πρώτο» πράγμα που τους έκανε να σκεφτούν την αλλαγή προς τον βιγκανισμό. Ντοκιμαντέρ και οικογενειακές συζητήσεις είχαν τη μεγαλύτερη επιρροή.
Αναλύοντάς το περισσότερο, από τα άτομα που δήλωσαν ότι οι «ακτιβιστικές δράσεις στον δρόμο» ήταν το πρώτο πράγμα που τους έκανε να ενδιαφερθούν στον βιγκανισμό, περισσότερο είχαν επηρεαστεί από κάποιον που τους έδωσε ένα φυλλάδιο, παρά από κάποιον Κύβο (Cube) στον οποίο μπορεί να παραβρέθηκαν.
Οπότε, γνωρίζουμε ότι τα Cubes είναι αναποτελεσματικά ως το «πρώτο» πράγμα που οδηγεί τον κόσμο να γίνει βίγκαν. Όμως, αν κάποιος σκέφτεται να γίνει βίγκαν, οι ΑV προτείνουν μία παροχή που μπορεί να του προσφέρει υποστήριξη και ενθάρρυνση. Αυτά απαντώνται στην Πρόκληση 22. Η AV, όπως και άλλες ομάδες ευαισθητοποίησης και οι περισσότερες μεγάλες βίγκαν διασημότητες παρέχουν έναν σύνδεσμο (link) για την πρόκληση. Στην κοινότητα ευαισθητοποίησης για τον βιγκανισμό, αυτό είναι ΤΟ πρόγραμμα για να ακολουθήσεις αν θέλεις να κάνεις την αλλαγή. Μέχρι στιγμής, 365.000 άτομα έχουν συμμετάσχει στην πρόκληση.
Ο τρόπος με τον οποίο δουλεύει είναι ο εξής: Προστίθεσαι σε μία ομάδα στο facebook με άλλους εν δυνάμει νέους βίγκαν. Για 22 μέρες, σου ανατίθενται καθημερινές αποστολές (για παράδειγμα, μαγείρεψε κάτι με τόφου). Υπάρχουν ακόμη μέντορες, τους οποίους μπορείς να συμβουλευτείς για οτιδήποτε σχετικό με τον βιγκανισμό – οδηγίες για συνταγές, απορίες για την αγορά τροφίμων, ηθικά διλήμματα. Φυσικά, δεν θα γίνουν όλοι από την ομάδα βίγκαν σε 22 μέρες. Στην πραγματικότητα, όταν ήμουν εγώ μέντορας σε μία ομάδα, μόνο 30 περίπου από τα 700 μέλη της ομάδας δημοσίευαν συστηματικά. Πιστεύω πως αυτή ήταν μία ασυνήθιστα μεγάλη ομάδα, καθώς συνήθως οι ομάδες αποτελούνται από 300-400 άτομα. Αυτός είναι λοιπόν ένας μικρός αριθμός ατόμων που ασχολούνται. Ακόμη κι αν και τα 365.000 άτομα που έχουν συμμετάσχει στην πρόκληση είχαν γίνει βίγκαν, αυτό δεν είναι ένα καλό αποτέλεσμα, αν εξετάσουμε ότι η Πρόκληση 22 υπάρχει από το 2014. Και η ΑV λειτουργεί από το 2016, έχοντας μοιράσει εκατοντάδες χιλιάδες κάρτες με τον σύνδεσμο για αυτήν (κάθε «σοβαρή συζήτηση» έκλεινε με την παροχή μίας κάρτας). Για να μην αναφέρω τους διάσημους (βίγκαν ακτιβιστές) των κοινωνικών δικτύων, με εκατοντάδες χιλιάδες ακόλουθους ο καθένας, οι οποίοι παραθέτουν τον σύνδεσμο της Πρόκλησης 22 σε σχεδόν κάθε βίντεο τους στο YouΤube ή οποιαδήποτε άλλη δημοσίευσή τους στα κοινωνικά δίκτυα.
Οπότε, τα νούμερα δεν φαίνονται πολύ καλά. Τι γίνεται όμως με την προσέγγιση των ΑV ως προς την υπεράσπιση; Ποια είναι η φόρμουλα επιτυχίας που προτείνουν; Ο Paul Bashir, συνιδρυτής της οργάνωσης, πρόσφατα δημοσίευσε: «Η ενοχή είναι αποτελεσματική. Είναι το ΜΟΝΟ πράγμα που κάνει τους ανθρώπους να γίνουν βίγκαν.»
Το μόνο πράγμα; Λοιπόν, όχι – δεν δείχνει αυτό η έρευνα. Eίναι αλήθεια ότι η επίκληση στην ενοχή χρησιμοποιείται συχνά στο μάρκετινγκ- πουλάνε έναν τρόπο ζωής, μία εξολοκλήρου νέα ταυτότητα. Ζητάνε από τους ανθρώπους να κάνουν δραστικές, μεταμορφωτικές αλλαγές στη ζωή τους. Αυτό πουλιέται δύσκολα. Οπότε, όταν κάποιος λέει ότι έχει βρει τον ΜΟΝΟ τρόπο για να κάνει τους ανθρώπους να αλλάξουν, αξίζει την προσοχή μας.
Αυτή η δημοσίευση εξέτασε το μήνυμα για το περιβάλλον (δια μέσω καμπάνιας ευαισθητοποίησης). Αποδεικνύεται ότι η ενδυνάμωση της αίσθησης υπερηφάνειας στους ανθρώπους ήταν πολύ πιο αποτελεσματική ώστε να εξετάσουν το ενδεχόμενο να αλλάξουν συμπεριφορά σε σχέση με την αύξηση της ενοχής τους. Σύμφωνα με την έρευνα, «τα αποτελέσματα αποκάλυψαν ένα σαφές μοτίβο σε όλες τις ομάδες […] οι συμμετέχοντες που εκτέθηκαν στην προσδοκία της υπερηφάνειας παρουσίασαν σταθερά πιο φιλοπεριβαλλοντικές προθέσεις από εκείνους που εκτέθηκαν στην προσδοκώμενη ενοχή.»
Μια άλλη μελέτη δείχνει ότι η ενοχή των ατόμων είναι λιγότερο αποτελεσματική από την ενθάρρυνση της συλλογικής ευθύνης – «Καλύτερα να το πλαισιώσουμε ως πρόβλημά μας, ως θέμα που μας απειλεί όλος, παρά ως ιστορία προσωπικής ευθύνης.» Αυτό έρχεται σε μεγάλη αντίθεση με τους επαναλαμβανόμενους ισχυρισμούς των AV ότι θα «κάνουν τους ανθρώπους να λογοδοτήσουν».
Η επιστράτευση της τακτικής της επίκλησης στην ενοχή δεν αποτελεί τη μαγική συνταγή. Μπορεί να αποβεί αποτελεσματική, όμως πρέπει να χρησιμοποιηθεί έξυπνα. Δεν μπορείς απλά να τη χρησιμοποιήσεις ευρέως και να περιμένεις να δουλέψει σε όλους, πάντα και σε οποιοδήποτε μέρος. Ναι, μπορεί να δουλέψει – μπορεί όμως να φέρει και το αντίθετο αποτέλεσμα, όπως δείχνει αυτή η έρευνα: «Η ενοχή μπορεί να εμπνεύσει οργανωμένη δράση ή αντίθετα, να ενθαρρύνει αρνητική στάση, ακόμη και την εκδήλωση θυμού.»
Θετικές προσεγγίσεις καθώς και αρνητικές προσεγγίσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν όπως η τακτική της ενοχής.
Είναι ξεκάθαρο, πως για να είναι αποτελεσματικές οι βίγκαν δράσεις ευαισθητοποίησης στους δρόμους πρέπει να προηγηθεί λίγο ψάξιμο. Ομάδες όπως η AV πρέπει να ψάξουν βαθιά στα διαθέσιμα στοιχεία ερευνών, να δοκιμάσουν διαφορετικές τακτικές προσέγγισης (θα μπορούσαν ίσως να προβάλλουν υλικό από καταφύγια αντί από σφαγεία;) και να καταλάβουν πως δεν υφίσταται κανένα πρότυπο που ταιριάζει σε όλους, όταν μιλάμε για την επιμόρφωση του κοινού.
Επιφυλάξεις
Η έρευνα της Vomadlife που χρησιμοποίησα δεν είναι πολύ κατανοητή όσον αφορά μία ολιστική προσέγγιση των βίγκαν σε διάφορες περιοχές του κόσμου – το 74% των συμμετεχόντων ήταν από 5 χώρες: Αυστραλία, Ηνωμένο Βασίλειο, ΗΠΑ, Καναδά, Νέα Ζηλανδία.
Πιστεύω πως το «γίνε βίγκαν» δεν είναι ένας αποτελεσματικός ισχυρισμός που μπορείς να κάνεις γενικά, ανεξαρτήτως από τις τακτικές που χρησιμοποιούνται (δείτε τις προηγούμενες δημοσιεύσεις μου).
Σημείωση: Οι 2 προηγούμενες δημοσιεύσεις του που αναφέρει στο τέλος, μεταφράζονται αυτές τις μέρες. Stay tuned.
Μετάφραση: Ευγενία Κοκκινάκη